Τον Οκτώβρη του 2010 ο τότε υπουργός περιβάλλοντος ( Ι. Μανιάτης) δέσμευσε έκταση 9854 στρεμμάτων στην τοποθεσία Μαύρα Λιθάρια, στο όρος Άγκιστρο Σιντικής και ανέθεσε στο τότε ΙΓΜΕ την έρευνα κυρίως για χρυσό (το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το χρυσό προκύπτει και από τα πρακτικά της Βουλής στη συνεδρίαση της 10ης Ιανουαρίου 2011 όπου ο κ Μανιάτης μιλά ξεκάθαρα για το ξεκίνημα της έρευνας για αξιοποιήσιμο χρυσό στην περιοχή των Σερρών και του Κιλκίς- σημειωτέον ότι στο Κιλκίς έχει ήδη παραχωρηθεί το κοίτασμα στην ιδιωτική εταιρία Ελληνικός Χρυσός!). Η παραπάνω απόφαση είχε ισχύ τρία έτη , μέχρι το 2013 και πρόσφατα (Νοέμβρης 2013) παρατάθηκε για ένα ακόμα έτος (μέχρι 3/11/2014). Με την απόφαση αυτή ουσιαστικά δίνεται αποφασιστικός ρόλος και αποκλειστική εξουσία στην κυβέρνηση σε ό,τι αφορά τις μεταλλευτικές έρευνες στην περιοχή και παρακάμπτεται η αποφασιστική αρμοδιότητα της Περιφέρειας στην περιοχή για όσο διάστημα διαρκεί η ισχύς της απόφασης. Με άλλα λόγια, για τη δεσμευμένη περιοχή η τοπική κοινότητα δεν μπορεί να λάβει καμία απόφαση. Η εν λόγω έρευνα εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ. Το περασμένο καλοκαίρι προκηρύχθηκαν 5 θέσεις εργατών και 1 θέση γεωλόγου για την πραγματοποίηση της έρευνας. Σήμερα, η ερευνητική δραστηριότητα έχει ξεκινήσει στην περιοχή. Συγκεκριμένα, μέχρι στιγμής, με άδεια του Δασαρχείου έχει ξεκινήσει η διάνοιξη μονοπατιών και η οριοθέτηση της υπό έρευνα περιοχής.
Τον τελευταίο χρόνο, ιδιώτες Έλληνες και ξένοι καταθέτουν αιτήσεις στην αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας Σερρών προκειμένου να τους χορηγηθούν άδειες μεταλλευτικών ερευνών. Η διαδικασία χορήγησης άδειας μεταλλευτικών ερευνών προβλέπεται στο νόμο με αρμοδιότητα Περιφέρειας και εφόσον πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις, η αίτηση γίνεται δεκτή. Τον τελευταίο χρόνο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον φαίνεται πως εκδηλώνει κάποιος ιδιώτης που αιτήθηκε τη χορήγηση τέτοιων αδειών για αρκετές περιοχές των Σερρών, κυρίως της Σιντικής αλλά και της Νιγρίτας . Κάποιες από αυτές τις αιτήσεις απορρίφθηκαν κυρίως λόγω του ότι αφορούν περιοχές στρατιωτικού ενδιαφέροντος. Ωστόσο έχουν ήδη εγκριθεί σχετικές αιτήσεις και παραχωρήθηκαν από την Περιφέρεια Σερρών σε ιδιώτη, άδειες για τις περιοχές της Φαιάς Πέτρας και του Σχιστόλιθου. Στην μια άδεια μάλιστα περιλαμβάνονται και ολόκληρες οι εκτάσεις των δύο παραπάνω χωριών.
Αναρωτιέται κανείς τι εξυπηρετούν οι χορηγηθείσες άδειες ερευνών αλλά και προς τι το ιδιωτικό ενδιαφέρον αλλά και γιατί μια έρευνα δημιουργεί καχυποψίες.
Θεωρητικά μια έρευνα από μόνη της δεν είναι κακή. Όμως καλό είναι να σκεφτεί κανείς λίγο παραπέρα.
Συγκεκριμένα, το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών) εδώ και τουλάχιστον 2 δεκαετίες έχει χαρτογραφήσει ολόκληρη την Ελλάδα ως προς το υπέδαφός της. Άρα, σύμφωνα και με τους δημοσιευμένους χάρτες ο καθένας μπορεί να γνωρίζει τι υπάρχει και που στο υπέδαφος της χώρας. Η βόρεια Ελλάδα μάλιστα έχει πλούσιο υπέδαφος σε ότι αφορά τον χρυσό, χαλκό και άλλα μεταλλεύματα. Ειδικότερα στη περιοχή της Σιντικής είναι γνωστό (από παλιότερες έρευνες) ότι υπάρχουν κοιτάσματα χρυσού.
Επομένως οι αιτήσεις μεταλλευτικών αδειών δεν γίνονται σε τυχαίες περιοχές αλλά εκεί που είναι γνωστή η ύπαρξη πολύτιμων μετάλλων. Αυτό που ερευνάται πλέον είναι κυρίως η ποσότητα του μεταλλεύματος, η οριοθέτηση του κοιτάσματος και το κατά πόσο είναι αυτό αξιοποιήσιμο.
Η έρευνα συνεπώς δεν είναι ακαδημαϊκή και δεν προάγει τη γνώση σαν ιδέα. Κάτι τέτοιο εξάλλου μοιάζει ουτοπικό ιδίως όταν πρόκειται για ιδιωτική πρωτοβουλία. Όσο για το κρατικό ενδιαφέρον δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να δαπανηθούν κονδύλια του ΕΣΠΑ για μια έρευνα που έχει ήδη πραγματοποιηθεί από την ίδια υπηρεσία (ΙΓΜΕ) στο παρελθόν. Αντίθετα υπάρχουν πολλοί λόγοι που δείχνουν διάθεση αξιοποίησης των κοιτασμάτων καθώς τρέχει ήδη σχετικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου –Promine.
Το κράτος βέβαια δεν δείχνει ιδιαίτερο ζήλο για να ερευνήσει ή να χρηματοδοτήσει έρευνες σχετικά με τα ποσοστά καρκίνου και τα επίπεδα μόλυνσης/ επιβάρυνσης του περιβάλλοντος στη Χαλκιδική όπου για δεκαετίες λειτουργούν μεταλλεία. Αντί να κηρύσσει ερευνητέες περιοχές και να δεσμεύει κονδύλια για την πραγματοποίησή του, θα ήταν ωφελιμότερο να εκτιμήσει τις αρνητικές επιπτώσεις της λειτουργίας των μεταλλείων στη Χαλκιδική και να σταθμίσει τις συνέπειες προς όφελος των ζώντων οργανισμών και του περιβάλλοντος.
Ωστόσο η άδεια μεταλλευτικών ερευνών είναι το πρώτο στάδιο για την αξιοποίηση/ εξόρυξη ενός κοιτάσματος, καθώς θα πρέπει πρωτίστως να κριθούν οι ποσότητες, η τοποθεσία του κοιτάσματος και συνολικά η επένδυση και στη συνέχεια να ακολουθήσει αίτηση προς το κράτος για την πραγματοποίηση του εξορυκτικού έργου.
Είναι μάλλον αφελές να πιστεύει κανείς πως αιτήσεις αδειών μεταλλευτικών ερευνών γίνονται απλά και μόνο για να προαχθεί η έρευνα και η γνώση, εκτός βέβαια αν προκύψει ότι δεν είναι συμφέρουσα μια εξόρυξη λόγω πενιχρής ύπαρξης κοιτάσματος (αν ωστόσο το ενδιαφέρον αφορά το χρυσό, η ιδιαίτερα υψηλή τιμή του χρυσού διεθνώς μετατρέπει σε αξιοποιήσιμη ακόμα και ελάχιστη ποσότητα χρυσού στο υπέδαφος…)
Σχετικά τώρα με την κρατική έρευνα στην περιοχή Μαύρα Λιθάρια, φαίνεται πως το κράτος μετά το Κιλκίς προχωρά ακάθεκτο στις Σέρρες και υλοποιεί τα σχέδια του για τη δημιουργία ενός τεράστιου μεταλλείου που θα εκτείνεται σε όλη τη βόρεια Ελλάδα (Κιλκίς- Χαλκιδική- Σέρρες- Καβάλα-Κομοτηνή-Αλεξανδρούπολη), χωρίς βέβαια να λαμβάνει υπόψη του τις ενστάσεις των κατοίκων των περιοχών αυτών.
Από την άλλη, οι άδειες μεταλλευτικών ερευνών που δόθηκαν σε ιδιώτη δημιουργούν εύλογα ερωτήματα ως προς τη διαδικασία χορήγησής τους. Το επίμονο ενδιαφέρον κάποιου ιδιώτη για απόκτηση τέτοιων αδειών θα μπορούσε πιθανώς να οδηγήσει σε σκέψεις την αρμόδια υπηρεσία, μήπως δηλαδή υπάρχει περίπτωση καταχρηστικότητας. Από την άλλη, ειδικά για την άδεια που περιλαμβάνει γεωγραφικά δύο ολόκληρα χωριά, δεν θα έπρεπε η αρμόδια υπηρεσία να εξετάσει το κατά πόσο είναι δυνατό η άδεια να περιλαμβάνει τις κατοικήσιμες εκτάσεις δύο χωριών, ιδιαίτερα όταν ο μεταλλευτικός κώδικας καταργεί την ιδιοκτησία και καθιστά αυτόν που θα αποκτήσει μεταλλευτικά δικαιώματα αποκλειστικό κύριο του υπεδάφους;
Είναι γνωστό πως μεγάλες μεταλλευτικές εταιρίες κρύβονται πίσω από φυσικά πρόσωπα (ιδιώτες) τα οποία συνήθως αιτούνται τη χορήγηση αδειών έρευνας και στη συνέχεια εμφανίζονται οι εταιρίες όταν η έρευνα ολοκληρωθεί και έρθει η ώρα για την αξιοποίηση του κοιτάσματος.
Αν και στην περίπτωσή μας δεν υπάρχουν ξεκάθαρα στοιχεία και μόνο εικασίες μπορεί κανείς να κάνει, το επίμονο ενδιαφέρον ενός ιδιώτη για διάφορες περιοχές στις Σέρρες καθώς και η ύπαρξη κοιτασμάτων χρυσού στις περιοχές της έρευνας προκαλούν προβληματισμό…
Πέρα από αυτό όμως, η διαδικασία εξόρυξης του χρυσού είναι επιζήμια είτε είναι κρατική είτε ιδιωτική.
Η αξία του καθαρού νερού, του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης ζωής δεν μπορεί να συγκριθεί με τα όποια κέρδη θα μπορούσε να αντλήσει το κράτος από μια τέτοια επένδυση.
Η καταστροφή του περιβάλλοντος μέσα από την εξόρυξη χρυσού περιλαμβάνει
- την αποψίλωση/ καταστροφή των δασών,
- την απώλεια βοσκοτόπων και καλλιεργήσιμων εκτάσεων,
- την αποστράγγιση του εδάφουςà λειψυδρία/ υφαλμύρωση
- την μόλυνση του νερού και στην περίπτωσή μας ιδιαίτερα του Στρυμώνα και της Κερκίνης
- τον αποκλεισμό όλων των αγροτοκτηνοτροφικών δραστηριοτήτων, όπως μελισσοκομία κτλ
- την παραγωγή τεράστιων ποσοτήτων τοξικής σκόνης η οποία με τον αέρα μεταφέρεται και επικάθεται γρήγορα και παντού.
Όλα τα παραπάνω συνδυάζονται και με νομικές επιπτώσεις στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας καθώς το δικαίωμα της μεταλλειοκτησίας υπερισχύει των υπολοίπων δικαιωμάτων και επομένως ο κάτοχος του υπεδάφους προηγείται σύμφωνα με το νόμο έναντι του κατόχου του εδάφους. Αυτό σημαίνει με απλά λόγια πως όποιος έχει δικαιώματα μεταλλειοκτησίας έχει και τη δυνατότητα να ζητήσει την απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών που χρειάζεται για να προχωρήσει την εξόρυξη.
Το ξεπούλημα, η καταστροφή και η κοινωνική διάλυση που πραγματοποιήθηκαν και συνεχίζουν να συμβαίνουν στη Χαλκιδική από τα ίδια άτομα που οδήγησαν ολόκληρη τη χώρα στη σημερινή κατάσταση (βλέπε Τσοχατζόπουλο, Παπακωνσταντίνου, Σαμαρα, Δένδια) αποτελεί αλάνθαστο παράδειγμα για την μελλοντική εξέλιξη των πραγμάτων.
Η εξόρυξη χρυσού – ενός μεταλλεύματος που εξυπηρετεί αποκλειστικά την εκμετάλλευση φτωχών χωρών από τις πλούσιες , σημαίνει για μια περιοχή και το τέλος του περιβάλλοντος, της τοπικής οικονομίας, της ιδιοκτησίας αλλά και της κοινωνικής συνοχής. Είναι εγκληματικό οι πολίτες να παρακολουθούν υπνωτισμένοι την συνεχιζόμενη καταστροφή και εξαθλίωσή γνωρίζοντας πως η αδράνειά τους θα διαιωνίζει την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μεγάλων εταιριών και τις διεφθαρμένες πολιτικές .
Μοναδική λύση – δικαίωμα και υποχρέωση μαζί- είναι η συγκρότηση τοπικών συνελεύσεων με στόχο την ενημέρωση, τη δραστηριοποίηση και την αξίωση συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων.
Πρωτοβουλια Εναντια στο χρυσο Αγκιστρου και Νιγριτας 